#MADaraştırma Desteği 2021 Programı Kapsamında Desteklenen Araştırmalar “Afet” Temasına Odaklanıyor
Fotoğraf: Ekin Çekiç
Mekanda Adalet Derneği’nin dördüncüsünü düzenlediği #MADaraştırma Desteği Programı kapsamında bu yıl dört proje destek almaya hak kazandı. #MADaraştırma Desteği Programı, mekân ve adalet kavramlarını bir araştırma gündemi ve/veya politik-etik eksen olarak birlikte düşünmemizi sağlayacak konuları çalışan, ana akım mecra ve kurumlarda yer bulmakta zorlanan araştırmacıların desteklenmesine yönelik oluşturulmuştu. #MADaraştırma destek programının 2021 döneminde tek bir temaya odaklanıldı. Bu yıl #MADaraştırma çerçevesinde, geniş bir şekilde tanımladığımız mekânsal adalet araştırma gündemiyle kesişmesi kaydıyla, ‘afet’ temasına odaklanan üretimlere destek sağlandı.
#MADaraştırma Desteği 2021 Programı’na kabul edilen araştırmacılar ve araştırma konuları şöyle sıralanıyor:
Pera’nın Atığı, Kasımpaşa’nın Salgını: On Dokuzuncu Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul’da Kolera Salgınları ve Çevre Adaleti
K. Mehmet Kentel
Bu araştırma, on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Kasımpaşa’yı bir afet mekânı olarak inşa eden çevre ve altyapı politikalarını, Pera’nın lağımları ve kolera salgınları arasındaki ilişki üzerinden inceliyor. Altıncı Daire-i Belediye’nin 1857’de kurulmasından itibaren yüzyıl sonuna kadar, Pera’nın imparatorluk ölçeğinde bir istisna mekânı olarak ortaya çıktığı ve altyapı yatırımlarının yoğunlaştığı bu dönemde yaşanan üç büyük kolera salgınını (1865–1866, 1870–1872, 1893–1894), tekil afetler olarak değil, coğrafi ve ekolojik ilişkisel bir süreç olarak ele alıyor. Pera’daki hızlı kentleşmenin yarattığı lağım sorununun, Kasımpaşa’nın ekolojisini nasıl dönüştürdüğünü, bu dönüşüme koleranın ve coğrafi eşitsizliklerin nasıl damga vurduğunu tartışıyor. Dahası, atık üzerinden kurulan politik ekolojik ilişkiler tek taraflı ve lineer bir şekilde değil, çok boyutlu olarak düşünülüyor, lağım hem kolerayı, ama aynı zamanda Kasımpaşa’nın bostanlarını besleyen insan olmayan bir aktör olarak konumlanıyor.
Pera’nın Kasımpaşa Çürüklük mevkisinden görünümü, 1920. Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu, IAE, FKA 007448.
Sosyal Bir Olgu Olarak Taşkın: Edirne’de Meriç Nehri Örneği
Ceminay Kara ve Oğuzhan İzmir
Çalışmada Edirne’deki Meriç Nehri taşkınlarının, maruz kalanlar tarafından nasıl tanımlandığı inceleniyor ve afet sosyal bir olgu olarak ele alınarak bu taşkınların hangi anlatılar bağlamında değerlendirildiği araştırılıyor. Bu anlatıların, nehir ve çevresinde taşkına bağlı risklerin ve kırılganlıkların mekansal dağılımı ile ilişkisi incelenerek, dezavatajlı grupların kırılganlıklarını artıran etmenler işaret ediyor.
Dönüşüm Alanlarında Mülteciler ve Kent Hakkı
Elif Feyza Uğur
Riskli alan, ilan edilen bölgelerin hemen tahliye edilmemesi nedeniyle ciddiyetini kaybeden “afet” algısı, bu alanların farklı kesimler için ‘‘potansiyel konut alanı’’ olmasına neden oluyor. Bu potansiyel kiracı havuzunu, mültecilerin de içinde yer aldığı toplumun en dezavantajlı kesimleri oluşturuyor. Mültecilerin kente eklemlenmesi, mekan paylaşımını doğuruyor. Bireyleri kentte eşitleyen, onlara kentte söz sahibi olabilme ve hizmetlere eşit erişim şeklinde çeşitli haklar sunan kent hakkı, bu alanlarda mülteciler ve yerel halk için çeşitli çelişkiler barındırıyor. Bu çalışmada, kentsel dönüşümün “afet – riskli alan” bağlamında uygulama sorunsalı, barındırdığı çelişkiler içerisinde kent hakkı açısından kent mültecilerinin durumu ve tüm bu kargaşada statünün rolü tartışılıyor.
Beklenen Büyük İstanbul Depremi ve Riskli Binalar Üzerine Etnografik Bir Çalışma
Ebru Kayaalp Jurich
Bu araştırma, antropoloji ve bilim ve teknoloji çalışmalarından yararlanarak, Kadıköy’de deprem riski olan binalarla ilgili etnografik bir çalışma yapmayı amaçlıyor. Binalarda deprem risk analizi yapılması kararının vatandaşlarca nasıl alındığı, risk tespitine dair bilimsel bilginin şirketler tarafından nasıl üretildiği ve bu raporların sonuçlarının vatandaşları nasıl etkilediği araştırılıyor. Dört ayrı grupla derinlemesine yarı-yapılandırılmış mülakatlar yapılması planlanıyor. Bu gruplar, yaşadıkları binalara risk analizi yaptıran vatandaşlar, bina risk analizi şirketlerinde çalışan kişiler, binalarda deprem riski konusunda çalışan inşaat mühendisleri, binalardaki deprem riski ihtilafı konusunda çalışan hukukçulardan oluşuyor. Çalışmada, bina risk analizi yapan şirketlerle dolaşılarak katılımcı gözlem aracılığıyla teknik bir çalışmanın nasıl yürütüldüğü ve bilimsel bilginin nasıl üretildiği de inceleniyor.
#MADaraştırma başvuruları, başvurucuların kişisel bilgileri kapalı bir biçimde 5 akademisyenden oluşan bir hakem heyeti tarafından değerlendirildi.
Başvuruları değerlendiren hakem heyeti:
Dr. Deniz Ay ( Bern University)
Dr. Didem Danış (Galatasaray Üniversitesi)
Dr. Ekin Kurtiç (Brandeis Univesity)
Dr. Eray Çaylı (London School of Economics)
Dr. Merve Bedir (The University of Hong Kong; BAK/ Utrecht)
Geçtiğimiz dönemlerde #MADaraştırma Desteği’ni almaya hak kazanan çalışmalarının sunumlarını Mekanda Adalet Youtube kanalından izleyebilir, çalışmaların yayımlandığı #MADjournal’ın ilk iki sayısına bu linke tıklayarak erişeblirsiniz.
MAD MBB
Mekanda Adalet Derneği