“Kentlerde İyilik Hâlini Sağlamak İçin Rehber İlkeler’’ Raporu Yayımlandı!
Mekanda Adalet Derneği’nin Hollanda Krallığı Büyükelçiliği’nin MATRA Programı desteğiyle hazırladığı “Kentlerde İyilik Hâlini Sağlamak İçin Rehber İlkeler” başlıklı rapor yayımlandı. Rapor, 2024 Yerel Seçimi öncesinde kent politikalarının toplum sağlığı ve iyilik hâli üzerindeki etkisini tartışmayı amaçlıyor; iyi olmanın politikasını tartışmaya ve savunuculuğunu yapmaya davet ediyor.
Araştırmacı Ayça Yüksel tarafından kaleme alınan raporda, yerel yönetimlerin toplum sağlığı ve iyilik halini merkeze alarak karar alma ve politika geliştirme süreçlerini yönlendirmeleri için rehber ilkeler tanımlanıyor. Rehber ilkelerin, uygulamaya hazır bir politika listesi sunmaktan ziyade yapısal, kapsamlı ve bütünlüklü bir programı benimseyen belediyecilik anlayışına yön vermesi umut ediliyor.
MAD iyilik hâli kavramını ilk kez 2021 yılında yayınladığı “İstanbul’da Kentsel Dönüşüm ve İyilik Hâli” başlıklı raporunda ele almıştı. Bu deneyimden yola çıkılarak kaleme alınan bu yeni raporda, kent yönetimlerinin bütün politikalarında iyilik hâli perspektifini odağa almalarının önemine dikkat çekiliyor.
Raporu aşağıdaki bağlantıya tıklayarak çevrimiçi inceleyebilirsiniz.
Raporun tanıtım etkinliği ise 2 Mart Cumartesi günü 16.00’da Postane‘de gerçekleşti. Etkinlik eşzamanlı olarak çevrimiçi yayınlandı. Etkinliği YouTube kanalımızda izlemek için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz.
➔ Neden “iyilik hâli”?
Yaşadığımız kentlerin nasıl yönetildiği ve tasarlandığı halk sağlığının belirleyicisidir. Kentte yaşayanları etkisiz kılan, sorunlara ve ihtiyaçlara bütünlüklü çözümler geliştirmekte yetersiz kalan alışılageldik yönetim ve kentleşme biçiminin görünmeyen ve önemli bir sonucu, halk sağlığının bozulmasıdır. Afetler sonucunda meydana gelen can kayıpları ve ortaya çıkan travmalar, eşitsizliğin ve adaletsizliğin sebep olduğu kaygılar, geçim zorluğu sebebiyle artan intihar vakaları, sağlıksız barınma koşullarının neden olduğu kronik hastalıklar, halk sağlığının kentsel sorunlarla ilişkisini gösteren yalnızca birkaç örnektir.
Sağlık yalnızca hastalıkla ilişkili bir kavram değildir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), sağlığı sadece hastalığın bulunmaması şeklinde değil; ruhsal, bedensel ve toplumsal yönden tam bir iyilik hâli olarak tanımlar. Yani iyilik hâli kavramı, sağlığa yaklaşımda kapsamlı ve bütünlüklü bir çerçeve sunar.
Kentlerin iyilik hâli perspektifinden değerlendirilmesi, kentsel sorunların çokkatmanlı boyutunu gözler önüne serer, kentsel sorunların çözümü ve ihtiyaçların karşılanmasına ilişkin politikalarda çokboyutlu bir kavrayış ihtiyacını ortaya koyar. Aynı zamanda kent politikalarının, sadece hayatta kalma koşullarının idame ettirilmesine değil, onurlu ve mutlu bir yaşam sürmenin gereklerinin yerine getirilmesine hizmet etmesine dikkat çeker.
➔ Yerel Seçim Öncesi ve Sonrası İçin Bir Kılavuz
Kentlerin yönetiminden ve tasarımından sorumlu yerel yönetimler uyguladıkları kent politikalarıyla toplum sağlığını olumlu/olumsuz etkileyen aktörler konumundadır. Kent politikalarının sağlık etkisini iyilik hâli perspektifinden değerlendirmeye, bu yaklaşımın yerel politikaların geliştirilmesi sürecinde anaakımlaştırılmasına ihtiyaç vardır. Bu kavrayış üretilen politikalarda sonuç kadar sürecin de önemli olduğunu öne çıkarıyor; belediyelerin sağlığa yaklaşımlarını yalnızca sağlık birimleri bünyesinde, sağlık hizmetlerini yaygınlaştırmak olarak sınırlamaması gerektiğinin altını çiziyor.
Raporda, gündelik sorunlara anlık çözüm üreten popülist politikalar yerine, siyasi bir vizyon ve talep olarak bütün politikalarda “iyilik hâli” bakış açısının yerleşmesi gerektiği vurgulanıyor. 2024 Yerel Seçimleri sürecinde ve sonrasında siyasi partiler ile belediyelerin kent politikalarını dönüştürebilecekleri bir rehber niteliği taşıyan bu raporun, politikaların kent sakinleri üzerindeki katmanlı etkisini tartışmaya açmak üzere bir başlangıç noktası olduğu belirtiliyor.
➔ Kentlerde İyilik Hâlini Sağlamak İçin 15 Rehber İlke
“Kentlerde İyilik Hâlini Sağlamak İçin Rehber İlkeler” raporu, yerel yönetimlerin kent politikalarını toplum sağlığı ve iyilik hâli odağında şekillendirmelerine yardımcı olacak 15 rehber ilke sunuyor. Bu ilkeler şöyle sıralanıyor:
-
-
- Katılım ve Müzakere
- Kullanım Hakkı
- Kamu Yararı
- Ekoloji Perspektifi
- Toplumsal Cinsiyet Perspektifi
- Kapsayıcılık ve Çoğulculuk
- Topluluk ve Dayanışma Temelli
- Hak Temelli
- Bütünleşik
- Erişilebilirlik
- Sürdürülebilirlik
- Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik
- Eşitlik ve Birlikte Yaşam
- Onarıcı
- Dirençli
-
Önerilen rehber ilkelerin karar alma ve politika geliştirme süreçlerinde merkeze alınmasının, toplumun iyilik hâlini olumsuz etkileyen kentsel süreçlerin değiştirilmesi ve iyilik hâlini destekleyen mekanizmaların, kararların, politikaların geliştirilmesine katkıda bulunacağı ifade ediliyor. Bu raporun aynı zamanda sivil toplum örgütlerine, yerel yönetim politikalarının toplum sağlığı ve iyilik hâli üzerindeki etkilerinin araştırılması ve izlenmesi için ilham olması umut ediliyor.
➔ Rapor Künyesi:
Basım: ŞUBAT 2024
Yayımlayan: Mekanda Adalet Derneği
Proje Ekibi: Bahar Bayhan, Sena Nur Gölcük
Proje Danışmanları: Fatih Artvinli, İlker Kayı, Kumru Çılgın, Selma Karabey
Araştırmacı / Hazırlayan: Ayça Yüksel
Editör: Bahar Bayhan
Son Okuma: Eylem Can
Tasarım: Duygu Dağ
Uygulama: Alp Şerif Besen
Fotoğraflar: Emirkan Cörüt, Sena Nur Gölcük
Katkıda Bulunanlar: Ceren Yartan, Duygu Dağ, Enes Kablan, Hüseyincan Eryılmaz, Onur Temel, Tansu Toprak, Tuğba Uçar, Yağız Eren Abanus
Baskı: Print Center
Bu rapor Hollanda Krallığı Büyükelçiliği’nin MATRA fonu ile desteklenen “Right to the City and Well-Being Policies for Fairer Local Government” başlıklı proje kapsamında hazırlanmış ve basılmıştır. İçeriğinin sorumluluğu Mekanda Adalet Derneği’ne aittir. Hollanda Krallığı Büyükelçiliği’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.
Mekanda Adalet Derneği
